Løgn, sex og videotape

DANS

Teaterhuset Avant Garden – Trondheim
Olavshallen – lille sal
Bare Back Lying
Av Simone Aughterlony
Video Meika Dresenkamp
Med Simone Aughterlony, Bibiana Beglau, Nicholas Lloyd og Thomas Wodianka.

I grenselandet mellom dans, teater, film og performance presenterer Simone Aughterlony ein underhaldande humoreske der du kan dikte inn om lag kva du vil.

Simone Aughterlony, opphaveleg frå New Zealand, men busett i Sveits, har dei siste åra skapt seg eit namn både som dansar og koreograf. Bare Back Lying er hennar første ensemblearbeid, og med seg har ho eit dyktig multinasjonalt lag frå Tyskland og England. Det er ei heilaftans framsyning, sjangeroverskridande så det held, humoristisk og underhaldande, visuell, sensuell og ikkje minst særs leikande. Oppsettinga er full av metaforar, og den som vil forstå alt, får ei strid tørn med å henge med. Berre i tittelen ligg det eit hav av tolkingar frå å ligge med ryggen bar til løgnaktig homofil analsex, og i dette spennet er det det vesle ensemblet flørtar med publikum i nesten samfulle to timar.

Med fullt opplyst sal og scene tar framsyninga til medan tilskodarane kjem inn. Thomas Wodianka pratar ubesværa med publikum, medan Nicholas Lloyd kjem med meir enn flørtande kommentarar til kvinnene i salen. Ei ikkje bareback, men laidback stemning er skapt, og den spelar ensemblet vidare på i heile framsyninga. Så tar det heile til, og vi blir presentert for historie etter historie, kanskje løgn, kanskje sanning, og same historia fortald på ulike vis. Scenisk er det ei sjangerblanding som gjer det umogeleg å katalogisere oppsettinga. Frå verbale historier, via film, interaktivt seminar, musikk, song og sjølvsagt til dansen. Han er ei historie for seg, framført utan musikk, keitete, firkanta og nærast maskinelt, men likevel så synkront og ekspressivt. Gjennom denne multimedieframsyninga leikar Simone Aughterlony seg med både ensemble og publikum, sensuelt, humoristisk, grunnleggande trist, - og altså litt løgnaktig.

Metaforane sit laust i denne oppsettinga som blir spela på engelsk og delvis tysk. I ei av scenene karakteriserer dei fire kvarandre ved hjelp av ei uendeleg rekke meir eller mindre vellukka metaforar. Aughterlony har tydeleg urokkeleg tillit til både publikum og eiga oppsetting, for dei fleste ville ha gitt seg halvvegs. Framsyninga er nok litt i lengste laget, og ho kan bli noko dvelande, men imponerande nok greier ensemblet å halde oss fanga i nesten to timar. Kva dei har fortalt oss, er eg ikkje heilt viss på, men det er i alle fall godt skrøna.
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen den 25. april 2007)

Lukka avdeling

TEATER

Trøndelag teater – Studioscena
Det tredje stadiet
Av Tale Næss
Regi: Kjersti Haugen
Scenografi: Bård Lie Thorbjørnsen
Med: Pål Christian Eggen, Cici Henriksen, m.fl

Washingtin
Av Johan Harstad
Regi: Nora Evensen
Scenografi: Bård Lie Thorbjørnsen
Med: Trond Peter Stamsø Munch, Jan Frostad og Ole Martin Nilsen

Bildet: Sonen til eine flygaren i Air Floridas Palm 90 fortel oss 25 år etterpå kva som gjekk gale. Foto:Vegard Eggen

Del to av Trøndelag teaters satsing på unge, lokale, og litt urøynde dramatikarar var definitivt minst like løfterik som første del.

Trøndelag teater har gitt scene til fire forfattarar for kvar sin einaktar. I februar fekk vi sjå stykke av Frode Sander Øien og Carl Frode Tiller, og laurdag var det premiere for Tale Næss og Johan Harstad. Både Næss og Harstad tar opp katastrofar og det som kan sjå ut som lukka avdelingar, men der stoppar og einkvar likskap.

Tale Næss har skrive for scena før. I vinter har ho hausta gode kritikkar for Strømmer både i Tromsø og Oslo. I Det tredje stadiet presenterer ho oss for ein sivilisasjonskritisk framtidsvisjon som ikkje treng å vere alt for fjern. Vi er på eit sjukehus, ei temmeleg lukka avdeling der lite skjer, og sambandet med verda utanfor er totalt avskrudd. Eitt eller anna har gått veldig gale, og smått om senn skjønar vi at det nok er ei miljøkatastrofe som er i ferd med å øydelegge menneska. Innestengde, og smitta med eit virus vi berre anar konsekvensane av, lever fem menneske i retrospekt, fylde av apati og fullstendig kontrollert av tre tilsette som korkje kan eller vil gi svar på noko. Det er ei visuell, poetisk, og særs sterk framsyning der uhyggestemninga ligg i lufta heile tida. Det suggererande lydbildet til Hans Magnus Ryan understrekar det klaustrofobiske. Tale Næss og Kjersti Haugen har tatt godt vare på stemninga, men handlinga, i den grad ho finns, blir uklår. Det blir for mange tema og spørsmål, og det er vanskeleg å fatte kva Næss eigentleg vil. I kva grad kan det hjelpe verda at personane bryt med apatien og gjer noko?

Johan Harstad er mest kjend som romanforfattar, men debuterte i vinter med librettoen til monodramaet Grader av hvitt i heimbyen Stavanger. Washingtin må likevel reknast som den verkelege dramatikardebuten. Som Det tredje stadiet, omhandlar det ein katastrofe, men med eit heilt anna grep. Historia er ei verkeleg hending – flyhavariet til Air Floridas Palm 90 i januar 1982. Sonen til den eine flygaren tar oss 25 år etterpå gjennom ulukka sekund for sekund i ei tilnærma leksikal, men likevel særs intens framføring. Han var 11 år då flystyrten skjedde, og føler på eit vis at han slutta å vekse etter at faren omkom. Det er imponerande å få eit slikt faktabasert fortellarteater til å bli intens action, men både teksten til Harstad, det særs stramme regigrepet til Nora Evensen, og ikkje minst framifrå rolletolking av Trond Peter Stamsø Munch, gjer at du blir tollbunde. Men når du trur du er inne i handlinga, og skal sjå på etterraksten og seinverknaden etter katastrofen, syner det seg at Harstad er ute i heilt anna ærend. I røynda handlar det ikkje om ulukker og redsla for å døy, men om eit samfunn der vi nektar å døy, der virtual reality gir oss game over og høve til å starte på nytt. Slik er ikkje røyndomen, og Harstads vri er humoristisk, velskrive og særs overraskande. Han gjer narr av oss, og det kjennest godt!
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen den 16. april 2007)

Elskar, elskar ikkje…

TEATER

Trøndelag teater – hovudscena
Markus og Julie
Av Klaus Hagerup, Benedicte Adrian og Ingrid Bjørnov
Regi: Klaus Hagerup
Koreografi: Tomas Adrian Glans
Scenografi og kostyme: Per Kristian Solbakken
Musikalsk leiing: Trond Hustad
Med: Trond-Ove Skrødal, Sigve Bøe, Marte Stolp, Siri Gjære m. fl.

Bildet: Når framsyninga blir på sitt mest barokke, burleske og bisarre, er det ho er på sitt beste. Foto:Lasse Berre

Ei barokk sjangerblanding som leitar etter si eiga form, og som finn ho til slutt, men då er det i seinaste laget.

Vi er mange som har vore tretten år ein gong, - som har vore herja med av hormona, og som seinare har kosa oss med Klaus Hagerup sine bøker om Markus. Det er umogeleg ikkje å kjenne seg att i denne sjenerte, men likevel så bramfrie figuren. Lunt og humoristisk tar Hagerup oss attende til ein ungdom ingen av oss vil oppleve om att, men som vi likevel lengtar attende til. Nå har han, saman med Ingrid Bjørnov og Benedicte Adrian, laga musikkspel av historia. Torsdag var det urpremiere på fortellinga om Markus, om Sigmund, den veslevaksne kameraten hans, og om alle dei flotte jentene i klassen deira. Alle som har eit nært tilhøve til bøkene, bør snarast gløyme det, for dette er ganske annleis!

Grunnhistoria er rett nok den same. Markus (Trond-Ove Skrødal) og Sigmund, den litt meir enn vanleg intellektuelle kameraten hans (Sigve Bøe) er akkurat som i bøkene. Dei forelskar seg, skriv dikt, forelskar seg på nytt, trur dei er åleine om kjenslene, og torer sjølvsagt ikkje å seie frå til den som til eikvar tid er den utkåra. Men der bøkene har ein litt lågmælt, lun humor, der fortellarstemma aldri blir påtrengande, og der det er masse rom for å dikte inn mye sjølv, blir ei dramatisering sjølvsagt meir tydeleg. Det må ikkje vere slik, men det er ofte eit problem at mye av den rike underteksten i ein roman forsvinn ved ei dramatisering. Musikalsjangeren gjer ikkje nødvendigvis situasjonen betre. Markus og Julie er eit musikkspel, og ikkje ein roman. Som kunstnarleg uttrykk står det på eigne bein, og må bli vurdert på det grunnlaget. Når eg likevel har nytta så mye plass på å problematisere forholdet mellom roman og scene, er det fordi det er ekstra vanskeleg å sette i scene noko som så mange har eit eigedomsforhold til. Det største problemet til denne oppsettinga, er at den nærleiken mange av oss har til romanpersonane, får alt for stor distanse på scena, og av grunnar eg skal kome attende til.

Handlinga er lagt til tidleg 60-tal, og scenografien og kostyma til Per Kristian Solbakken har meir preg av retro enn autentisitet. Alt i opningsscena får vi ein presentasjon av tidskoloritt i så store dosar at ein tar til å lure på om dette er parodi, eller berre ironi. Med unnatak av tre vaksne, skal alle personane på scena vere 13 år. Alle dei fire mannlege trettenåringane er tre til fire gongar så gamle. Det er for så vidt ikkje eit uvanleg fenomen på teaterscener, men her er det så påtakeleg at det tidvis verkar ufrivillig komisk. Båe desse forholda, samt ein litt for god porsjon overspel, gir oppsettinga ein distanse som gjer at det for meg blir meir titteskap enn noko å leve seg inn i.

Utan å røpe for mye av handlinga, endar ho opp som ei metaframsyning der klassen til Markus skal sette opp Romeo og Julie, og der det etter kvart sjølvsagt blir vanskeleg å vite kven som er Romeo og kven som er Markus slik dei to historiene grip inn i kvarandre. Det er eit klassisk sujett mange har nytta med stort hell, og også her. Prøvetida og premiera på Shakespeares tragedie er det absolutt beste ved oppsettinga, og i røynda der det meste skjer. Difor stiller eg store spørsmål ved dramaturgien når nesten heile første akt går med til det eg oppfattar som først og fremst ein presentasjon av tidskoloritt og personar. Framsyninga kunne med fordel ha vore stramma inn ein god del.

Benedicte Adrian og Ingrid Bjørnov har skrive musikk som er særs songbar og lett å nynne med i. Sjangermessig er det mye forskjellig frå sugande bluesriff, via feite lydbilde som frå rockemusikalar, til dei rolegare balladane. Sjangerblandinga er beskrivande for handlinga, og står godt til oppsettinga. Trøndelag teater har dei siste åra vore ei av dei viktigaste musikalscenene i Norge, og har imponert med framifrå songarar. Denne gongen er ein del av framføringa skjemma av at ikkje alle aktørane har like god songstemme.

Markus og Julie er blitt ei underleg framsyning der eg etter kvart er uviss på kva Klaus Hagerup eigentleg freistar å seie. Sjølvsagt er dette først og fremst underhaldning, men den ekstreme sjangerblandinga gjer meg ganske uviss. Har blandinga ei meining, eller berre blei det slik? Når det som i starten er ein ironisk, og etter kvart parodisk, fortelling om pubertal kjærleik, endar opp i bisarr buskis, ei oppsetting meir barokk enn det eg kan hugse å ha sett på ei scene på år og dag, må eg vedgå at det var med stor forvirring denne meldaren gjekk ut i marsnatta.
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen den 2. april 2007)